Nhằm tạo diễn đàn học thuật quốc tế để trao đổi, thảo luận các vấn đề pháp lý – chính trị – thể chế có liên quan đến sự phát triển bền vững của ASEAN, ngày 11/7; Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh phối hợp với Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ Quốc gia (NAFOSTED), Khoa Luật – Đại học Chiang Mai (Thái Lan), Tạp chí Khoa học Pháp lý Việt Nam và Tạp chí Luật Quốc tế Indonesia tổ chức Hội thảo Quốc tế với chủ đề: ‘Tiến tới phát triển bền vững tại các quốc gia ASEAN: Quan hệ quốc tế và thách thức pháp lý’
Tại Hội thảo, hơn 90 bài viết từ các học giả, nhà nghiên cứu và các chuyên gia thực tiễn trong và ngoài nước đã được trao đổi chuyên sâu. Các bài viết tập trung phân tích đa chiều các khía cạnh pháp lý, thể chế, chính sách và cơ chế thực thi liên quan đến phát triển bền vững tại ASEAN. Nội dung các tham luận trải rộng trên nhiều lĩnh vực bao gồm: thương mại, đầu tư, môi trường, chuyển đổi số, giải quyết tranh chấp, phát triển bền vững,… Trong đó, các tham luận đã nhấn mạnh vai trò của luật pháp quốc tế, khu vực và pháp luật quốc gia trong việc xây dựng mô hình phát triển bền vững cho ASEAN.
Hội thảo được tổ chức thành 5 nhóm chủ đề chuyên sâu, bao gồm: Phát triển Bền vững trong ASEAN: Hành lang Pháp lý và Thể chế; ASEAN Hướng tới Phát triển Bền vững: Khung Pháp lý khu vực và Các Thách thức thực thi; Chủ nghĩa Khu vực và Giải quyết Tranh chấp: ASEAN dưới góc độ So sánh; Chuyển đổi số và Phát triển bền vững ở ASEAN: Khung pháp lý, Đổi mới và Hợp tác khu vực; Thế hệ trẻ ASEAN: Kiến tạo Tương lai Bền vững.
Trong đó, nhóm tham luận từ Đại học Luật TPHCM bao gồm PGS.TS. Trần Việt Dũng và TS. Nguyễn Thị Kim Anh đã cung cấp góc nhìn liên ngành sâu sắc về vấn đề “nghèo năng lượng” tại khu vực ASEAN, trong bối cảnh các quốc gia đang đẩy mạnh chuyển dịch sang năng lượng tái tạo. Dựa trên phân tích kinh nghiệm thực tiễn từ EU – nơi đã trải qua những biến động xã hội nghiêm trọng do chuyển đổi năng lượng quá nhanh nhưng thiếu công bằng – bài viết đưa ra cảnh báo về nguy cơ tái tạo bất bình đẳng nếu các quốc gia ASEAN không có cơ chế pháp lý phù hợp.
Trên cơ sở này, nhóm tác giả đề xuất tiếp cận “trickle-up energy justice” (công lý năng lượng từ dưới lên), nhấn mạnh việc đặt người dân vùng sâu vùng xa, đối tượng dễ tổn thương vào trung tâm của chính sách năng lượng thay vì chỉ tập trung vào các tập đoàn lớn hoặc nhà đầu tư. Bài viết đưa ra các kiến nghị cụ thể như: thiết lập mạng lưới điện xuyên biên giới, tích hợp chỉ số nghèo năng lượng vào hoạch định chính sách xã hội, và xây dựng khung pháp lý khu vực về công lý khí hậu trong ASEAN. Đây là một đóng góp học thuật nổi bật, kết nối giữa pháp luật năng lượng, quyền con người và phát triển bền vững trong khuôn khổ thể chế ASEAN.
Ở mỗi nhóm chủ đề, các tham luận đều đặt ra nhiều vấn đề cấp bách, cùng với các phân tích chính sách, so sánh pháp luật quốc tế và đề xuất mô hình khung pháp lý điều chỉnh hiệu quả các vấn đề phát sinh nhằm đảm bảo ba trụ cột quan trọng của phát triển bền vững bao gồm kinh tế – xã hội – môi trường đều được quan tâm thích đáng ở cấp độ quốc gia và trong khu vực ASEAN.
Anh Thư
